|
Zapraszam na drugą część wrześniowego spaceru po Sandomierzu oraz na krótką wycieczkę do pobliskiego Zawichostu i Annopola.
Zawichost jest niewielkim miastem, położonym na wysokim, wapiennym tarasie lewego brzegu Wisły na skraju Małopolskiego Przełomu Wisły. Powstał w ważnym strategicznie węźle drogowym, który umożliwiał kontrolę przepraw przez rzekę.
W czasach panowania Bolesława Śmiałego (ok. 1042 - ok. 1082) zbudowana została tu romańska kolegiata p.w. Wniebowzięcia NMP. Pierwsza wzmianka o Zawichoście pochodzi z bulli papieża Eugeniusza III z 1148 roku. Był tu wtedy gród kasztelański z osadą targową położoną w pobliżu przeprawy przez Wisłę oraz skrzyżowanie ważnych szlaków handlowych w pobliżu kościoła św. Trójcy. Od końca XII wieku Zawichost był siedzibą archidiakonatu i były tu trzy parafie, podczas gdy Sandomierz do czasów lokacji miał tylko jedną. W 1205 roku w bitwie pod Zawichostem, książęta Leszek Biały (1184/1185-1227) i Konrad I Mazowiecki (1187/1188-1247) pokonali wojska księcia halickiego Romana (1155/1162-1205), który w czasie tej bitwy poległ.
Dokładna data nadania Zawichostowi praw miejskich nie jest znana, ale przyjmuje się, że nastąpiło to przed rokiem 1255. Zawichost był niszczony podczas kolejnych najazdów tatarskich w 1241, 1259 i 1500 roku. Miasto jednak szybko odbudowywało się po klęskach.
W 1257 roku książę Bolesław V Wstydliwy (1226-1279) nadał miasto oraz 25 okolicznych wsi klasztorowi klarysek. Od XIV wieku Zawichost był miastem królewskim i siedzibą starostwa niegrodowego. Za panowania Kazimierza III Wielkiego (1310-1370) klasztor został umocniony. Król wybudował tu także obronny zamek, który miał strzec przeprawy przez Wisłę. Największy rozkwit miasta przypadł na wiek XV i XVI. Zawichost położony był w tym czasie na szlaku handlowym prowadzącym z Krakowa na Litwę i Ruś. Miasto korzystało z ceł, pobieranych od towarów spławianych na Wiśle. Rozwijało się rzemiosło (m.in. piwowarstwo). W roku 1564 w mieście znajdował się ratusz, łaźnia, słodownia, 4 jatki rzeźnicze oraz 126 domów.
Zawichost został zniszczony podczas potopu szwedzkiego w 1655 roku i najazdu księcia Jerzego II Rakoczego (1621-1660) w 1657 roku. Najeźdźcy spalili wówczas zamek, którego nieodbudowane mury runęły do Wisły w 1813 roku, podczas wielkiej powodzi. W roku 1666 miasto nawiedził ogromny pożar i zaraza - nieszczęścia, które uśmierciły większość mieszkańców. Ich ciała pochowano prawdopodobnie na niewielkim wzgórzu w południowej części miasta, na którym stoi dziś żelazny krzyż. Po tych wydarzeniach miasto podupadło. Jego problemy pogłębiły się po rozbiorach Polski, po których Zawichost stał się miastem pogranicznym.
Na początku XVIII wieku w pobliżu Zawichostu powstało miasto Starostów (przemianowane później na Prosperów), zamieszkane głównie przez Żydów. W 1820 roku zostało ono przyłączone do Zawichostu. Ustalił się wówczas podział na położone przy Wiśle „polskie miasto” i oddalone nieco od rzeki „żydowskie miasto”. Granicę wyznaczał murowany krzyż stojący przy dzisiejszej ul. Żeromskiego. W 1888 roku Zawichost utracił prawa miejskie, które odzyskał w roku 1926.
W czasie II wojny światowej Niemcy utworzyli tutaj getto, w którym przetrzymywanych było ok. 5 tysięcy Żydów. Funkcjonowało ono do 22 października 1942 roku, dnia w którym Niemcy wywieźli jego mieszkańców do obozu zagłady w Bełżcu. W 1944 roku w rejonie Zawichostu toczyły się zacięte walki o przyczółek na Wiśle. Podczas walk miasto zostało niemal doszczętnie zniszczone.
W latach powojennych Zawichost odbudowano.
Informacje o drugim miasteczku - Annopolu, zamieszczam w opisach zdjęć.
|
